पॅन कार्ड हे आर्थिक व्यवहारांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे, जे तुमच्या आर्थिक ओळखीचे प्रतीक आहे. आता हे कार्ड क्यूआर कोडसह अधिक सुरक्षित आणि स्मार्ट स्वरूपात उपलब्ध होत आहे. नव्या क्यूआर कोडसह पॅन कार्ड मिळवण्यासाठी ऑनलाइन अर्ज करता येईल. केंद्र सरकारने नोव्हेंबर २०२४ मध्ये पॅन २.० प्रकल्पाला मंजुरी दिली असून, यामुळे पॅन आणि टीएएन सेवांचे डिजिटल स्वरूपात रूपांतर करून सुरक्षितता आणि वापरकर्ता अनुभव सुधारण्याचे उद्दिष्ट आहे.
क्यूआर कोडसह ई-पॅन मोफत –
पॅन २.० अंतर्गत, क्यूआर कोडसह ई-पॅन कार्ड अर्जदारांच्या नोंदणीकृत ईमेलवर विनामूल्य पाठवले जाईल. मात्र, भौतिक (फिजिकल) पॅन कार्डसाठी ५० रुपये शुल्क आकारले जाईल. हे शुल्क केवळ भारतात राहणाऱ्यांसाठी लागू आहे. प्राप्तिकर विभागाने स्पष्ट केले आहे की, क्यूआर कोड ही सुविधा २०१७-१८ पासून पॅन कार्डवर उपलब्ध आहे. पॅन २.० अंतर्गत याला अधिक प्रगत स्वरूपात आणले जाईल, जसे की डायनामिक क्यूआर कोड, ज्याद्वारे पॅन डेटाबेसमधील नवीनतम माहिती तात्काळ उपलब्ध होईल. ज्या वापरकर्त्यांकडे क्यूआर कोड नसलेले जुने पॅन कार्ड आहे, ते पॅन २.० अंतर्गत नवे स्मार्ट कार्ड विनामूल्य ऑनलाइन मिळवू शकतात.
क्यूआर कोडमध्ये काय आहे?
प्राप्तिकर विभागाच्या विशेष अॅप (PAN QR Code Reader) द्वारे क्यूआर कोड स्कॅन केल्यास कार्डधारकाचे नाव, वडिलांचे नाव, जन्मतारीख, छायाचित्र आणि डिजिटल स्वाक्षरी यासारखी माहिती तात्काळ उपलब्ध होईल. यामुळे बँक किंवा वित्तीय संस्थांना काही सेकंदांत पॅन कार्डच्या सत्यतेची खात्री करता येते. सरकारी डेटाबेसशी माहिती जुळवून बनावट पॅन कार्डच्या वापरावर नियंत्रण ठेवण्यास यामुळे मदत होईल.
पॅन कार्ड कोणाकडून मिळते?
भारतात दोन संस्थांना पॅन कार्ड जारी करण्याची परवानगी आहे: प्रोटीन ई-गव्हर्नन्स (पूर्वी एनएसडीएल) आणि यूटीआय इन्फ्रास्ट्रक्चर टेक्नॉलॉजी अँड सर्व्हिसेस लिमिटेड (UTIITSL). तुमच्या पॅन कार्डच्या मागील बाजूस दिलेल्या माहितीवरून कोणत्या संस्थेने कार्ड जारी केले आहे हे समजू शकते. यानुसार, संबंधित वेबसाइटवर जाऊन ऑनलाइन अर्ज करावा लागेल.
ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?
जर तुमचे पॅन कार्ड प्रोटीन ई-गव्हर्नन्सद्वारे जारी झाले असेल, तर खालील सोप्या पायऱ्यांद्वारे नवे कार्ड मिळवता येईल:
१. प्रोटीनच्या अधिकृत वेबसाइटवर (https://www.onlineservices.nsdl.com/paam/ReprintEPan.html) भेट द्या आणि तुमचा पॅन क्रमांक, आधार क्रमांक (वैयक्तिक पॅनसाठी) आणि जन्मतारीख टाका.
३. नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक किंवा ईमेलवर पाठवलेला वन-टाइम पासवर्ड (OTP) सत्यापित करा.
४. नव्या भौतिक पॅन कार्डसाठी ५० रुपये शुल्क ऑनलाइन भरा.
५. पैसे भरल्यानंतर २४ तासांच्या आत तुम्हाला तुमच्या नोंदणीकृत ईमेलवर ई-पॅन डाउनलोड करण्याचा पर्याय मिळेल, तर भौतिक कार्ड १५-२० कामकाजाच्या दिवसांत तुमच्या नोंदणीकृत पत्त्यावर पोहोचेल.
UTIITSL द्वारे जारी झालेल्या पॅन कार्डसाठी, https://www.pan.utiitsl.com/reprint.html या वेबसाइटवर समान प्रक्रिया अनुसरावी लागेल.
पॅन २.० चे फायदे
-पेपरलेस प्रक्रिया: डिजिटल ई-पॅनमुळे कागदपत्रांचा वापर कमी होऊन पर्यावरण संरक्षणाला हातभार लागतो.
-सोयीस्कर व्हेरिफिकेशन: बँकांसह विविध संस्थांना क्यूआर कोड स्कॅन करून जलद सत्यापन करता येते.
-डिजिटल इंडिया: हा प्रकल्प सरकारच्या डिजिटल इंडिया उपक्रमाशी सुसंगत आहे, ज्यामुळे करदात्यांना एकसमान डिजिटल अनुभव मिळेल.
जुने पॅन कार्ड वैध राहणार –
प्राप्तिकर विभागाने स्पष्ट केले आहे की, सध्याची पॅन कार्डे पॅन २.० अंतर्गतही वैध राहतील. तथापि, अधिक सुरक्षितता आणि सुविधेसाठी नव्या क्यूआर कोडसह पॅन कार्डसाठी अर्ज करण्याचे आवाहन तज्ज्ञांनी केले आहे.
