रशिया आणि युक्रेन यांच्यात 2022 पासून सुरू असलेल्या युद्धाचा दोन्ही देशांवर गंभीर आर्थिक आणि सामाजिक परिणाम झाला आहे. विशेषतः रशियामध्ये, युद्धात हजारो सैनिक गमावल्यामुळे लोकसंख्येचा समतोल ढासळला आहे. या पार्श्वभूमीवर रशियन सरकारने नवीन पिढी वाढवण्यासाठी आणि जन्मदर वाढवण्यासाठी एक विशेष योजना सुरू केली आहे.
रशियाची योजना – ‘प्रोत्साहन रक्कम देऊन मातृत्वाला प्रोत्साहन’
रशियन सरकारने तरुण मुलींना (शाळकरी वयातील देखील) गरोदर राहण्यासाठी आणि बाळंतपणासाठी आर्थिक प्रोत्साहन देण्यास सुरुवात केली आहे. योजनेअंतर्गत प्रत्येक बाळाच्या जन्मासाठी लाखो रुबलचे प्रोत्साहन देण्यात येते (उदा. काही प्रांतांमध्ये हे 1 लाख ते 5 लाख रुबलपर्यंत असू शकते).
काही प्रांतात 18 वर्षांखालील तरुणींनाही हे प्रोत्साहन दिले जात आहे, यामुळे देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर टीका झाली आहे.
या योजनेचा उद्देश युद्धामुळे कमी झालेली तरुण पुरुषांची संख्या आणि घटलेला जन्मदर यावर उपाय शोधणे आहे.
रशियन सरकारने “देशभक्त बाळंतपण” (Patriotic Motherhood) असे नाव देत ही योजना प्रचारली आहे.
कारणे:
1. युद्धातील मोठ्या प्रमाणात मृत्यू – लाखो रशियन सैनिक युद्धात मरण पावल्याने युवकांचे प्रमाण घटले.
2. जनसांख्यिक संकट – रशियामध्ये जन्मदर खालावत चालला असून वृद्धांची संख्या वाढत आहे.
3. राजकीय उद्दिष्ट – युद्धात टिकून राहण्यासाठी व लष्करी क्षमता राखण्यासाठी दीर्घकालीन उपाय म्हणून लोकसंख्या वाढवण्याचा प्रयत्न.
समाजावर परिणाम:
या योजनेवर अनेक महिला हक्क संघटना आणि मानवाधिकार संस्थांनी टीका केली आहे. कौटुंबिक, मानसिक, शैक्षणिक दृष्टीने तयार नसलेल्या मुलींवर मातृत्वाची जबाबदारी टाकणे धोकादायक आहे, असे मत व्यक्त केले जात आहे. ही योजना सामाजिक जबाबदारीपेक्षा राजकीय गरजांवर आधारलेली असल्याचा आरोप अनेक तज्ज्ञांनी केला आहे.
